Op 20 september ontvingen we – in het mooie gebouw van SO Fier – Christy Tenback van RENN4/Rijksuniversiteit Groningen voor de derde bijeenkomst Leren van gedrag. Zij deelde haar kennis uit haar onderzoek naar de mogelijkheden voor integratie so en sbo. Binnen dit praktijkgerichte onderzoek was er aandacht voor drie thema’s: 1) attitude, 2) samenwerking leraar en ondersteuner en 3) de groepssamenstelling, ondersteuningsbehoeften en het landelijk doelgroepenmodel.
Onder attitude verstaan we de manier van denken over inclusief onderwijs en over het integreren van so en sbo. Uit ander onderzoek weten we dat leraren neutraal tot negatief tegenover inclusie staan. Er is wel een verschil in type leerlingen: leraren staan positiever tegenover inclusie van leerlingen met een lichamelijke beperking, dan leerlingen met gedragsproblematiek. In dit onderzoek zien we dat leraren en ondersteuners neutraal tot positief staan tegenover inclusie en integratie.
Attitude blijkt heel belangrijk: het is de kern van een ontwikkelproces in een school. Attitude wordt beïnvloed door ervaringen van mensen. Het is dus belangrijk om positieve ervaringen op te doen en stil te staan bij de bezwaren en vraagtekens die gezet worden.
Over de samenwerking tussen leraar en ondersteuner geven leraren aan dat het draaien van een gemengde groep alleen lukt als er een ondersteuner is en wordt deze samenwerking als goed beoordeeld. De inzet van de ondersteuner betreft het gebied van toezichthoudende taken, huishoudelijke taken, verzorgende taken, begeleidende taken en lesgevende taken. Ruimte voor overleg is van belang (maar soms lastig te vinden) evenals een persoonlijke klik. De toegevoegde waarde van de ondersteuner is vooral te vinden in het kunnen continueren van de les door de leraar als een leerling extra begeleiding nodig heeft.
Wat betreft het derde thema werd duidelijk dat bij de groepssamenstelling rekening gehouden dient te worden met de belastbaarheid van de leraren vanuit de betreffende ondersteuningsbehoeften van leerlingen. Spreiding van leerlingen met name met externaliserend gedrag werkt positief. Leraren zien risico’s met name bij deze leerlingen voor hun eigen belastbaarheid, angst bij andere leerlingen, kopieergedrag van andere leerlingen en tot slot bezorgdheid bij ouders. Het is van belang leerlingen goed in beeld te hebben. Niet langer vanuit diagnostiek, maar vanuit de ondersteuning die zij nodig hebben van leraren en ondersteuners.
Tot slot liet het onderzoek zien dat leerlingen zich goed voelen in deze klassen. Zij ervaren het klasklimaat als positief en voelen zich geïncludeerd. Als voorbeeld werd Prisma Kampen genoemd: op deze school hebben ze de integratie ingezet voor alle groepen. Zij zijn al ruim zes jaar bezig en inmiddels wordt er niet meer gesproken over so en sbo leerlingen.
We danken SO Fier voor hun gastvrijheid en hopen hiermee inspiratie te hebben gegeven een nadere integratie verder te onderzoeken en hierover in Utrecht met elkaar in gesprek te gaan!
Voor de volgende bijeenkomst, op woensdag 29 november, sluiten wij aan bij de bijeenkomst van het steunpunt passend onderwijs over de samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs. Specifiek over deskundigheidsbevordering en professionalisering voor de samenwerking tussen regulier en speciaal onderwijs. Dit viel samen met de volgende Leren van gedrag en sluit mooi aan op de bijeenkomst waarover je hierboven las. We ontmoeten jullie daar graag, met een mooie vertegenwoordiging vanuit Utrecht in deze landelijke bijeenkomst. Deze vindt plaats in Utrecht en duurt van 13.00 tot 16.00 uur. Via deze link kan je je hiervoor aanmelden.
